Grypa stanowi znaczącą przyczynę zachorowalności i umieralności na całym świecie. Według danych WHO corocznie prowadzi do 250 000–500 000 przypadków zgonów na całym świecie. W Stanach Zjednoczonych z powodu grypy sezonowej hospitalizuje się rocznie ok. 20 000 dzieci poniżej 5. r.ż. Istnieją 4 typy wirusa grypy: A, B, C, D, z czego zachorowalność wśród ludzi powodują szczepy typu A i B. Szczepy ewoluują w czasie, co ma wpływ na szczepionki przeciw grypie – istnieje konieczność corocznego opracowywania nowych preparatów.
Przebieg i objawy
Okres inkubacji wirusa wynosi od 1 do 4 dni. Chory jest zakaźny dzień przed wystąpieniem objawów do 5-10 dni od początku choroby. Ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby po kontakcie domowym szacuje się na 20-40%. Infekcja przenosi się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego. Przebieg grypy charakteryzuje się gwałtownym, ostrym początkiem objawów. Występuje gorączka od 37,5 do 40 st.C, często z dreszczami. Charakterystyczne są również silny ból głowy, bóle mięśni i stawów. Chory jest apatyczny, osłabiony, łaknienie obniżone. Chorobie może towarzyszyć uporczywy, suchy kaszel oraz ból w klatce piersiowej. Objawy nieżytu górnych dróg oddechowych, takie jak ból i zaczerwienienie gardła, kichanie i wyciek z nosa występują rzadko i nie są nasilone. U małych dzieci zakażeniu mogą towarzyszyć wymioty i ostre zapalenie ucha środkowego.
Powikłania
Powikłania grypy lub stwierdzenie ciężkiego przebiegu infekcji, stanowią wskazania do hospitalizacji. Czynniki ryzyka powikłań grypy to: – ciężkie choroby przewlekłe, w tym układu krążenia, układu oddechowego, metaboliczne, hematologiczne i neurologiczne, – stany obniżonej odporności, leczenie immunosupresyjne, – wiek < 5r.ż. i > 65. r.ż., – ciąża, okres połogu, – znaczna otyłość.
Najczęstsze powikłania grypy to: – zapalenie płuc – może przebiegać jako pierwotne grypowe zapalenie płuc lub wtórne nadkażenie bakteryjne. Najczęstsze czynniki etiologiczne stanowią wówczas S. pneumoniae, S. aureus lub H. influenzae, – zaostrzenie choroby przewlekłej, np. astmy, – angina paciorkowcowa, – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mięśnia sercowego, mięśni, encefalopatia, zespół Guillaina-Barrégo, – rzadko: sepsa i niewydolność wielonarządowa.
Diagnostyka
Podejrzenie infekcji wywołanej wirusem grypy wyciągamy na podstawie obrazu klinicznego. Ostateczne potwierdzenie dają nam jedynie badania wirusologiczne. Materiał do badań stanowi zazwyczaj wymaz z nosogardła i szybki test kasetkowy do wykrywania wirusów grypy (możliwy do wykonania w przychodni przed wizytą).
Lekarz ma obowiązek zgłosić potwierdzone badaniem wirusologicznym przypadki grypy do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
Leczenie
Leczenie grypy obejmuje działania objawowe – odpoczynek, przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. ewentualnie leki przeciwkaszlowe – oraz leczenie przyczynowe.
Lekiem z wyboru w terapii grypy jest oseltamiwir – wybiórczy inhibitor neuraminidaz wirusów grypy. Jest skuteczny w zakażeniu wirusem grypy t. A i B. Leczenie należy rozpocząć jak najwcześniej po rozpoznaniu choroby, optymalnie w ciągu 48 godzin. W okresie późniejszym (do 96 godz.) lek można stosować u osób z ciężkim przebiegiem grypy.
Profilaktyka
W przypadku stwierdzenia kontaktu z osobą chorą na grypę, można zastosować oseltamiwir jako profilaktykę. Wskazania do podania leku obejmują osoby nieszczepione przeciwko grypie: – szczególnie podatne na ciężki przebieg grypy i przebywające w kontakcie domowym z osobą chorą na grypę, – szczególnie podatne na zakażenie i przebywające w zamkniętych skupiskach, w których doszło do epidemicznych zachorowań (np. szpital, domy opieki), – szczególnie podatne na ciężki przebieg grypy, w okresie zwiększonej liczby zachorowań.
W profilaktyce oseltamiwir stosuje się 1 x dziennie przez 10 dni w dawkach jak w leczeniu grypy.
Szczepienia przeciwko grypie
W Polsce mamy dostępnych kilka rodzajów szczepionek przeciwko grypie: 1. Szczepionki inaktywowane – nieżywe – zawierające w tym sezonie po 2 szczepy wirusa grypy t. A i B, rekomendowane na dany rok. Podawane są domięśniowo lub podskórnie; – szczepionka z rozszczepionym wirionem „split” – zarejestrowana u dorosłych i dzieci od 6. miesiąca życia; – szczepionka podjednostkowa zawierająca neuraminidazę i hemaglutyninę wirusa, zarejestrowana u dorosłych i dzieci powyżej 3. roku życia. 2. szczepionkę donosową, zawierającą żywe, atenuowane wirusy – 2 szczepy wirusa t. A i 2 szczepy wirusa t. B. Jest to nowość na rynku Polskim, dostępna będzie od sezonu 2019/2020. Produkt zarejestrowany jest u dzieci powyżej 3. roku życia.
Wskazania do stosowania szczepienia przeciwko grypie można podzielić na: – wynikające z indywidualnych przesłanek klinicznych – obejmują osoby z chorobami przewlekłymi, w stanach obniżonej odporności, po przeszczepach, kobiety ciężarne (ostatni punkt dotyczy szczepionek domięśniowych); – wynikające z przesłanek epidemiologicznych – szczepienie zalecane jest we wszystkich grupach wiekowych od 6. miesiąca życia.
Skuteczność szczepienia jest zmienna, zależy od szczepów powodujących infekcje w danym sezonie oraz od ilości zachorowań. Z uwagi na sezonową zmienność szczepów chorobotwórczych, zaleca się coroczne szczepienie w okresie wczesnej jesieni.
Przeciwwskazania do szczepienia, to: – nadwrażliwość na składniki szczepionki, – nasilona alergia na białko jaja kurzego – z uwagi na hodowlę szczepów wirusa na fibroblastach kurzych, – uczulenie na neomycynę, – ciężkie reakcje alergiczne po poprzednich dawkach szczepienia, – zespół Guillain-Barre w wywiadzie, – niedobory odporności – przeciwwskazanie do szczepionki donosowej.
Dawkowanie szczepionki domięśniowej/podskórnej: – dzieci <9. roku szczepione w danym sezonie po raz pierwszy w życiu: 2 dawki po 0,5 ml w odstępie 4 tygodni; – dzieci w wieku <9 rż szczepione po raz kolejny w życiu – obowiązuje pojedyncza dawka jak wyżej; – dorośli i dzieci >9 rż: 1 dawka 0,5 ml.
Dawkowanie szczepionki donosowej: – dzieci i młodzież > 24 mż: 0,2 ml – podawane po 0,1 ml do każdego nozdrza.
Dzieciom, które w danym sezonie są szczepione przeciwko grypie po raz pierwszy, należy podać drugą dawkę szczepionki donosowej w odstępie co najmniej 4 tygodni.
za kompendium24